O monte de Piornedo
O pastoreo na Braña
Aproximadamente ata 1960 as familias do lugar criaban e vendían parellas de bois; durante o verán botábanse á braña para aproveitar os pastos e engordalos ben antes de vendelos na feira de setembro, no Espín. Como había moitos lobos quedaban dous pastores para atender a facenda.
Á braña traían no verán os bois e os becerros de todos os veciños porque os pastos altos son mais húmidos e teñen mellor herba.
A veceira dos bois
Había veceira de bois, é dicir, quenda de pastoreo. Ocupábanse do gando dous veciños cada vez, de dúas casas diferentes. Cada un botaba na braña un día por cada parella de bois ou becerros que tiveran os da súa casa na braña. Cando acababa, baixaba e subía o seguinte por orde.
Estaba establecido de sempre o que se chamaba “Orde da veceira” e utilizábase para todo tipo de traballos nos que fora necesario unha quenda. Botábase a sortes para saber a quen lle tocaba comezar e despois xa se continuaba coa orde establecida.
O primeiro día, cando se subían os bois, cada un subía os seus e estaban con eles todos ata que se xuntaban. Gustáballes que pelexaran para saber cal era o mandón e querían presenciar e comentar as pelexas, pero se algún boi se escornaba era unha gran perda porque non valía para xoncer e non se vendía para vida.
Había xente que non quería que pelexaran e quedaba na braña gardando a súa facenda sin entrar na veceira durante case todo o verán.
O verán na Braña
As persoas que estaban de pastores na brana, tiñan varias labores que facer, e unha delas era a de resgardar a facenda durante as horas de máis calor, para que a mosca non picara ao gando.
Outra das labores importantes era a de vixiar que os bois non se acercaran ás verdias (alturas perigosas) porque se podían matar. Ca chegada da tardiña, gardaban os becerros nos correlos da mallada e deixaban os bois fóra para que avisaran se viña o lobo.
Durante o día tamén tiñan que facer algún traballo, como amañar fontes, amañar paredes (a da Verdioa ou a de Pena Longa), amañar camiños e sendeiros… pero sobráballes tempo, descansaban e durmían moito.
Tamén andaban aos arandos, á regalicia, ían ver os pastores e pastoras de Burbia ou de Campo del Agua que andaban tamén polo monte… todos preferían ir para a braña que traballar arreo na herba ou no pan en Piornedo.
O reló do Correlo dos Lagos
A hora de gardar os bois
Como xa se explicou, os pastores tiñan varias labores que facer e unha delas era a de gardar os bois no Correlo dos Lagos nas horas de mais calor, para que non moscaran.
O correlo é un peche de pedra que hai na parte suroeste da braña. Está situado nunha pedriza (como lles chamamos na zona aos canchais) e nas pedrizas a mosca atácalles menos aos animais.
A parede de pedra que forma o correlo é ovalada e irregular, bastante grande. Agora atópase moi estragada pero aínda pode aprezarse perfectamente na parte alta dos lagos.
Un reloxo de sol
A hora de entrar e saír os bois no correlo, marcábaa o “reló da pedriza“.
Este é un reloxo de sol ideado polos pastores de Piornedo. Indica o momento de gardar os bois no correlo que hai ao seu carón e tamén o momento de sacalos pola tarde.
O funcionamento é o seguinte: colócase a vara no vértice que fan as dúas raias; cando a sombra se proxecta pola raia perpendicular é o momento de gardar os bois e cando se proxecta pola raia horizontal é a hora de sacalos.
Vista da subida a Meixón Vella
A Cabana da mallada
A cabana da Mallada de Piornedo é a cabana na que facían vida os pastores dó lugar cando viñan pasar o verán cos bois á braña, aproximadamente ata 1960.
Dende xuño ata setembro, ou outubro. Como xa explicamos, sempre había dous pastores na braña, que se ían trocando, por veceira (cada casa tiña que pastorear un día por cada dúas cabezas que tivera na braña).
Un pouco máis adiante da cabana, á dereita, están os correlos nos se gardaban os becerros pola noite para protexelos dos ataques dos lobos. Os bois quedaban soltos pola mallada e cando viña o lobo empezaban a burdiar (berrar forte) e espertaban os pastores que estaban na cabana. Estes saían correndo con tizois do lume e berrando: “a ladrón, a purrión…” e espantaban así o lobo.
Se queres saber máis sobre as tres veceiras, convidámoste a escoitar aquí a Manolo de Robleu recordando como era o pastoreo na montaña.
A cabana dos Estremeños
A cabana da Mallada denominouse de forma errónea “cabana dos Estremeños” porque ata esta braña viñan os pastores transhumantes cos rabaños aproveitando un ramal da Mesta. Pero as cabanas e os correlos que utilizaban estes pastores, están situados na ladeira suroeste da braña (na Meixón) e atópanse totalmente destruídos porque se deixaron de usar bastantes anos antes. Podes atopar máis información sobre a transhumancia aquí.
Construción da cabana
A cabana da Mallada din que a fixo un home de Corneantes ou de Pradela (as fontes non se poñen de acordo), coa axuda dos veciños do lugar. Este parroquiano díxolles aos de Piornedo: “nesta braña non tedes cabana e fai falta eiquí úa cabana. Se me deixais traer os meus bois, pre sempre, a esta braña, a cabana fágovola eu”, aceptaron o trato e axudáronlle a construíla. Pero ese mesmo verán, o primeiro no que trouxo os bois á braña, derribáronselle dous e matáronse, polo que non quixo traelos ningún ano mais.
Vista da cabana da Mallada
